Wonen in Spanje. Het kan ook anders

Omdat wij de eerste jaren geen (Spaans) inkomen hadden en ook geen uitkering uit Nederland konden wij dus niet opgenomen worden in de Spaanse Seguridad Social. De Seguridad Social is een beetje een combinatie van wat in Nederland het oude ziekenfonds was, samen met het huidige UWV en ook nog een beetje CVZ.

Een voorbeeld:

Spaanse werknemers dragen via de werkgever hun premies af, en zijn op basis van die bijdrage verzekerd voor hun ziektekosten. Ook hun thuiswonende gezinsleden zijn automatisch meeverzekerd. Ook is pensioenpremie een onderdeel van die afdracht, dus ook hun staatspensioen (soort AOW) wordt hieruit opgebouwd. Een derde component is een werkloosheidsuitkering (de Paro, een soort WW) die collectief geregeld is.

Zodra een EU-inwoner zich in Spanje vestigt wordt zijn/haar inkomen de basis voor eventuele toetreding tot de Seguridad Social voor wat betreft de ziektekosten. Wanneer deze persoon een WAO- of andere uitkering heeft waar in Nederland ziektekostenpremie voor afgedragen wordt bestaat er een recht op het gebruikmaken van de Spaanse ziekenzorg vanuit de Seguridad Social. Hiervoor moet dan wel een inschrijving plaatsvinden, waarbij er op basis van internationale verdragen een officiële verrekening plaatsvindt met de Nederlandse verzekeraar.

Dit kan ook het geval zijn wanneer iemand bijvoorbeeld een pensioen uit Nederland ontvangt. Hieruit wordt in Nederland afdracht gedaan en op basis daarvan kan een recht in Spanje aangevraagd worden.

Bovenstaande geldt voor mensen die eigenlijk nog steeds in Nederland wonen en daar ook ingeschreven staan. Dus mensen die langdurig op vakantie zijn, overwinteraars, etc. 

Laat iemand zich echter uitschrijven uit Nederland en inschrijven –dus als resident- in Spanje, dan vervalt in Nederland de verplichte verzekering en dus ook de verplichte premie. Echter, heeft iemand een uitkering, dan wordt er vervolgens vanuit Nederland een “premie vervangende bijdrage” geïnd, op basis waarvan wederom de rechten in Spanje kunnen ontstaan.

Deze bijdrage is lager dan de gangbare ziektekostenpremie in Nederland, omdat deze gebaseerd is op de zogenaamde woonlandfactor. Daar in Spanje de kosten lager zijn is ook de bijdrage dus lager.

Als iemand (nog) geen uitkering heeft, dus wanneer iemand nog niet gepensioneerd is of bijvoorbeeld WAO ontvangt, en ook niet officieel in Spanje werkt, kun je dus geen gebruik maken van de ziekenzorg vanuit de Seguridad Social.

In dat geval ben je aangewezen op het zelf afsluiten van een particuliere ziektekostenverzekering. Overigens wordt dit door (vermogende) Spanjaarden zelf ook wel gedaan, omdat er in de particuliere ziekenhuizen vaak geen of minder wachtlijsten zijn. Kwalitatief doet de zorg niet voor elkaar onder, vaak werken dezelfde artsen en specialisten zowel in ziekenhuizen van de Seguridad Social alsook in particuliere klinieken.

Een ervaring die we met jullie willen delen is wat ons begin 2012 overkomen is. Ik was bij een buurman bezig met een klusje. Klusjes die ik in die tijd gewoon als hobby en, omdat ik nou eenmaal slecht stil kan zitten, er een beetje bij deed. Iets wat niemand –en ik dus zeker niet- zag aankomen was, dat ik daar ter plekke een (gelukkig lichte) hartaanval kreeg en in elkaar zakte.

Er werd bijzonder goed gereageerd:

112 werd gebeld en ik werd eerst met een ambulance naar het dichtstbijzijnde Centro Medical gebracht waar werd vastgesteld wat er aan de hand was en waar de eerste correctieve maatregelen getroffen werden (medicatie). Aansluitend werd ik met een Mobiele Intensive Care ambulance met gillende sirenes naar een Universiteitsziekenhuis in Murcia gebracht, waar ik bij mijn aankomst direct naar een OK werd gebracht en waar men al klaar stond om bij mij een stent te plaatsen.

In minder dan 3 uur was een acuut noodgeval omgetoverd tot een verblijf van een kleine week in het streekziekenhuis, waar ik de tweede dag al weer meer aandacht had voor alle leuke zusters met geweldige paardenstaarten die aan mijn bedrand verschenen, dan dat ik mij zorgen maakte over mijn hart.

Echter, hier bleek toch een behoorlijke adder onder het gras te zitten.

Wanneer iemand 112 belt komt de gehele Spaanse organisatie er achter in beweging, echter: dit is wel een integraal onderdeel van de Seguridad Social.

Hoewel er in mijn polis van Groupama (onze Spaanse verzekeringsmaatschappij) toch echt een clausule staat, waarin expliciet wordt gemeld dat spoedeisende hulp, waarbij vertraging extra risico voor de patiënt zou betekenen ,ook vergoed zal worden wanneer deze bij niet aangesloten ziekenhuizen wordt verleend, heeft Groupama in haar wijsheid besloten dat mijn hartaanval géén noodgeval was.

Op basis van deze beslissing menen zij, dat niet alle kosten vergoed hoeven te worden. Nu zijn beide ziekenhuizen nog niet echt aan het aandringen, maar de twee facturen, samen ongeveer € 10.000,= groot zullen toch ooit een keer voldaan moeten worden. Nu loopt de klachtenprocedure bij Groupama nog en ook de Spaanse Ombudsman voor het verzekeringswezen heeft deze zaak in behandeling, maar opgelost is het nog zeker niet.

In de praktijk betekent dit wel het volgende: Het kan zomaar nog een keer gebeuren!

Als mij, of Joke, nog een keer zoiets overkomt (een ongeluk zit in een klein hoekje) kan een dergelijke administratieve ellende zich zomaar gaan herhalen.

Om die reden heb ik dus met ingang van oktober dit jaar mijn hobby –zij het min-of-meer gedwongen- opgetild naar “zakelijke activiteit” en ben nu dus officieel als “Autonomo” actief. Ik schrijf facturen, doe BTW-aangifte en betaal de Seguridad Social bijdrage zoals iedere Spaanse zelfstandige dat doet. Niet omdat ik hier zo graag wil werken, maar omdat het voor ons voorlopig de enige manier is om gebruik te kunnen maken van alle voorzieningen als het nodig mocht zijn.

Nu ben ik dus opgenomen in het systeem en kan Joke als “Benificiaria” meeverzekerd worden. Hiermee is eerder genoemd risico voor nóg zo’n verrassing opgelost.

 Nu hoor ik iedereen denken, dan blijf je –op papier- toch gewoon in Nederland wonen? Probleem opgelost. Op papier lijkt dat handig, maar het is in strijd met de regels. Ook moet je dan dus wel een adres hebben en ingeschreven staan in een Nederlandse gemeente. Die gaan onmiddellijk alle lokale belastingen heffen, ondanks het feit dat je er nooit bent.

Ook is er nog een Spaans (belasting) akkefietje wat je even moet regelen. Binnen de Spaanse belastingwet wordt er een onroerend zaak belasting geheven op onroerend goed wat niet een hoofdwoning is en waarvan de eigenaar geen resident is.

Kortom: alle vakantiewoningen van buitenlanders vallen hier zo’n beetje onder.

Hiermee wordt voorkomen dat Spaans onroerend goed een vrijplaats wordt om zwart geld te parkeren. In de praktijk betekent dit dat iedereen die niet in Spanje woont (niet ingeschreven als resident!) verplicht is deze belasting af te dragen en daar ook zelf aangifte voor te doen.

Deze belasting is gebaseerd op de waarde zoals die in het Catastro vermeld staat, en bij nog niet geregistreerde –in de praktijk vaak illegaal gebouwde- woningen, op de waarde in het economisch verkeer, dus meestal de laatst gehanteerde verkoopprijs, die meestal fors hoger is.

Ja, ondanks dat een woning illegaal gebouwd is mag je dus wel belasting betalen. En nee, als je de belasting netjes betaalt wordt de woning daarmee toch niet ineens legaal. Erg sneu, hè?

Nu is het zo dat vanwege de crisis, die hier in Spanje veel harder heeft toegeslagen dan in Nederland, de Spaanse fiscus naarstig en met veel succes, op zoek is naar deze woningen. En wees eerlijk, het is niet moeilijk om deze te vinden. Iedere urbanisatie staat er immers vol mee.

Eenmaal gevonden gebeuren er vaak twee dingen tegelijk:

Als eerste wordt er een naheffing opgelegd voor deze niet-residenten belasting, waar uiteraard een aardige boete voor het niet doen van aangifte, (dit wordt gezien als ontduiking) wordt opgeteld.

Als tweede wordt er gekeken naar de ooit gehanteerde verkoopprijs, zoals deze in de boeken is opgenomen. Heel veel woningen werden (en worden sporadisch nog steeds) voor een X-bedrag verkocht, waarbij wel een veel lagere prijs in de koopovereenkomst wordt vermeld. De rest van het bedrag wordt dan zwart, onder tafel, betaald.

Geen verstandige actie, omdat het directe voordeel alleen voor de verkoper is, omdat die nu dus een lagere overdrachtsbelasting hoeft te betalen. Ook snij je jezelf in de vingers, omdat bij eventuele verkoop van de dan bestaande woning in de toekomst je als verkoper de zogenaamde PlusValia- belasting moet betalen. Dit is een belasting over de waardestijging sinds de aankoop van de woning.

Aangezien de woning voor een veel lagere prijs in de boeken staat, en dus bij verkoop wel voor de werkelijke prijs in de boeken komt, is de waardestijging dus ineens fors hoger dan in werkelijkheid.

Jammer voor de eigenaar is dat de fiscus alle nog te heffen bedragen bij de huidige eigenaar komt halen ,en niet bij de vroegere verkoper of projectontwikkelaar. Op dit moment horen wij met grote regelmaat van mensen hier in de buurt dat die een naheffing voor zowel de niet-residentenbelasting alsook de overdrachtsbelasting hebben ontvangen. “Ik wist het niet” is dan het meest gehoorde commentaar.

Overigens zijn het niet alleen de Nederlanders die denken tussen de fiscale regels door te kunnen manoeuvreren. Ook de Engelsen hadden een aardig handeltje lopen:

Zij reden jaren geleden met hun Engelse auto (rechts stuur en Engelse kentekenplaten) naar Spanje en konden de wagen hier bij een maatschappij voor weinig geld WA verzekeren. Die wagens kwamen nooit meer terug in Engeland en waren derhalve niet meer verplicht hun MOT (vergelijkbaar met de Nederlandse APK, hier in Spanje de ITV) te laten uitvoeren.

Dit was alweer geld verdiend, ook betaalden ze “uiteraard” de Engelse wegenbelasting niet, ze reden immers niet in Engeland? Ook de Spaanse wegenbelasting werd nooit betaald, dat hoefde immers niet, ze hadden geen Spaans kenteken.

Wat blijkt nu: ook hierop is de Spaanse fiscus een actie gestart. Blijkt zo’n auto bij controle niet bij een Engelse maatschappij verzekerd te zijn, en kan de eigenaar niet aantonen dat de Engelse wegenbelasting betaald is, dan krijgt de eigenaar een forse boete en ook hier weer een leuke naheffing.

Omdat de verzekeringsmaatschappijen die dit soort wagens wel verzekerden hun vingers niet meer willen branden, is nu aangekondigd dat de verzekering alleen geldig is wanneer er ook een geldige keuring voor de wagen beschikbaar is. En voor auto’s op Engels kenteken is dat dus een recente, Engelse MOT.

Op dit moment kun je dus echt voor een habbekrats (prijzen die te mooi zijn om waar te zijn) Engelse auto’s in soorten en maten kopen, met verzekering die je ook “zomaar” kunt overnemen. Veel Engelsen willen nu dus als een haas van die auto’s af om de naheffing te ontlopen. En maar mopperen op Spanje omdat die zogenaamd stelselmatig de “Engelsen aan het pesten zijn” .....

Ook hier geldt weer, dat de fiscus de huidige eigenaar van de auto zal aanspreken voor de heffingen. Dus als je zo’n auto koopt, koop je een kostbare tijdbom. Ook blijkt de verzekering, die na overname wel op jouw naam staat, ongeldig te zijn, vanwege het niet hebben van een geldige keuring. Uiteraard moet je wel de premie voor deze verzekering betalen, ondanks dat je –door de afwezigheid van een geldige keuring- niets aan de “dekking” hebt. Het rijden in een dergelijke auto brengt dus een groot financieel risico voor de eigenaar met zich mee.

Het opnieuw verzekeren van zo’n auto kan alleen of in Engeland en na een keuring aldaar, waarbij die wagen van de Engelse wegenbelasting een forse naheffing zal krijgen, of na invoeren en keuren in Spanje, wat ook weer de nodige kosten met zich mee zal brengen.

Is bovenstaande nu het bewijs dat niks deugt in Spanje?
Nee, helemaal niet! Wij hebben het echt goed naar ons zin in Spanje.

Als ik aan Spanjaarden moet uitleggen waarom wij nu toch in de deelstaat Murcia zijn komen wonen, heb ik aardig wat te vertellen.